Παραστάσεις

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ,

A. « Εις το πνεύμα του το υποβρύχιον….», Κάθε Τετάρτη , στις 19.00

Δραματουργική επεξεργασία: Μαρία Φραγκή

Σκηνοθεσία :Μαρία Φραγκή

Ερμηνεύουν:Γιώργος Ρουστέμης:O Έρωτας στα χιόνια, Κωσταντίνα Χουρδάκη:Άγια και πεθαμένα

Η προσέγγιση του Α.Παπαδιαμάντη στη σκηνή, σήμερα μόνο με την παρακάτω περιγραφή του Ο.Ελύτη θα μπορούσε να αποδοθεί"....Θα ήθελα, παρουσιάζοντας τα κείμενα αυτά, να εξομολογηθώ αμέσως:δεν είμαι κριτικός ούτε πεζογράφος. Η ψυχολογική ανάλυση δε με τραβάει καθόλου, η παρατηρητικότητα μου λείπει σε μεγάλο βαθμό, και κάθε απόπειρα περιγραφής με κάνει να πλήττω θανάσιμα. Ένα θέμα για να το εξαντλήσω, δεν έχω άλλο τρόπο παρά να το ζήσω , ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ" (Ο.Ελύτης, ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ, Ίκαρος, 1974).

Στην πρόταση αυτή επιδιώκουμε να αναδείξουμε τόσο την πλούσια περιγραφή , εφάμιλλη του παραμυθιού της λαϊκής παράδοσης , όσο και τη ματιά του σχολιαστή και κοινωνικού ανατόμου , στοιχεία τα οποία βρίσκονται πίσω από την αρχική εικόνα του παπαδιαμαντικού έργου, τη θρησκευτικότητα και την καθαρεύουσα γλώσσα. Ο τάλας νησιώτης, μετανάστης στην Αθήνα, μακριά από την πτωχική πατρίδα και οικογένεια , δεν έπαυσε σ’ αυτές διαρκώς να αναφέρεται και αυτές να περιγράφει είτε σε άρτια λόγια εκδοχή, είτε αναπαράγοντας αυτούσιους τους ήχους και τα ιδιώματα των καθημερινών ανθρώπων με την πειστικότητα ντοκουμέντου. Η γνώση ότι ο μεγάλος αυτός , ποιητικός κειμενογράφος της στιγμής που διαφεύγει συχνά της προσοχής μας, κατόρθωσε μέσα από την διηγηματογραφία του κυρίως να αποθηκεύσει στο σκληρό δίσκο της λογοτεχνίας «τα πάθια και τους καημούς του κόσμου»,ήταν σημαντικό εφόδιο για την προσέγγισή μας.Ο σύγχρονος άνθρωπος ,γοητευμένος από τον συγγραφέα , γνωρίζει με την καθοδήγησή του έναν άλλο κόσμο ελληνικό και ένα περιβάλλον που μόλις ξεσκέπασε τα κάλλη του για χάρη της τέχνης, ένα λαό που μετά από πολλά δεινά έψαχνε να καθρεφτίσει το παρόν του στο αρχαίο και στο πρόσφατο παρελθόν και μια λογοτεχνία που άρχισε σιγά σιγά να γίνεται καταναλωτικό προϊόν μέσα από τον τύπο –ημερήσιο και περιοδικό. Δεν έγραψε θέατρο ο Παπαδιαμάντης , αλλά τα κείμενά του είναι γεμάτα από πρόσωπα, προσωπεία, ρόλους και δράση. Η έλξη που ασκεί στον ερμηνευτή ο κόσμος του Παπαδιαμάντη είναι πολλαπλή. Οι χαρακτήρες, οι συνθήκες, η δράση είναι καθαρά ενώ ο υπαινιγμός, το υγρό χιούμορ και η αφαίρεση μας θυμίζουν τσεχωφικές στιγμές. Ποιος θα έλεγε με βεβαιότητα ότι στις κατάλληλες συνθήκες αυτός ο πολυπράγμων τεχνίτης του λόγου δεν θα γινόταν ένας σημαντικός θεατρικός συγγραφέας;

Αν το επιθυμεί ένας εκπαιδευτικός μπορεί να γίνει μόνο η μία από τις αφηγήσεις-ερμηνείες στην τάξη του, κατά τη διάρκεια του μαθήματος.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

http://www.athinorama.gr/theatre/data/performances/?id=10010435

Έτος Παπαδιαμάντη το 2011 και πολλές θεατρικές παραγωγές αποφάσισαν φέτος να δώσουν σάρκα και οστά στους ήρωες του Σκιαθίτη λογοτέχνη. Η Μαρία Φραγκή αναλαμβάνει την δραματουργική επεξεργασία και παράλληλα σκηνοθετεί δύο επίκαιρα διηγήματα του Παπαδιαμάντη στο «άγνωστο» για μένα μέχρι σήμερα, θέατρο Κνωσός, εκεί όπου κάθε Τετάρτη(19.00), με ελεύθερη είσοδο μέχρι τις 25/1/2012, το κοινό μπορεί να απολαύσει την παράσταση «Εις το πνεύμα του το υποβρύχιον». Τα «Άγια και πεθαμένα» αλλά και «Ο έρωτας στα χιόνια» συνθέτουν το δίπτυχο που επικεντρώνεται στην κλειστή κοινωνική πραγματικότητα μιας εποχής - τα έργα γράφτηκαν το 1896 - και ενός τόπου, όπου η μοναξιά θεριεύει, και ο μαρασμός είναι το απότοκο μιας ζωής που κάποτε προσδοκούσε να καρπίσει. Η Χουρδάκη , η μικροσκοπική αλλά με μεγάλο ταλέντο ηθοποιός, κατόρθωσε να ξεπεράσει το σκόπελο της Παπαδιαμαντικής γλώσσας, και άφησε το κείμενο να ρέει λαγαρό από τα χείλη της, την ίδια στιγμή που με το κορμί της φρόντιζε να σχηματίζει κάθε μια από τις φιγούρες που πλαισίωναν την αφήγησή της. Ο Γιώργος Ρουστέμης ενδύεται την κάπα του γερο-ναυτικού και τα καταφέρνει μια χαρά στον ρόλο του. Οι λάτρεις του Παπαδιαμάντη δεν θα απογοητευτούν καθόλου ενώ το ίδιο ισχύει και για τους φίλους του θεάτρου. Ιδανική έξοδος λοιπόν για εσάς και την παρέα σας, μιας και η διάρκεια (60 μόλις λεπτά) δεν είναι απαγορευτική για μία απογευματινή εξόρμηση στο μέσον της εβδομάδας. Καλή απόλαυση!
Nίκη Πρασσά
Freelance Editor

ΑΝΤΙΓΟΝΕΣ

Οι «Αντιγόνες» έχουν ως βάση την σοφόκλεια τραγωδία που καθόρισε πρώτα ιδεολογικά και μετά αισθητικά όλο το μετέπειτα θέατρο. Αποτέλεσμα είναι να βρίσκει κάθε εποχή τη δική της «Αντιγόνη» και να καθρεφτίζει σ’ αυτήν τα δικά της αιτήματα. Έτσι, σαν άλλη επαναλαμβανόμενη ψαλμωδία μιας τελετουργίας, αναδύονται οι «Αντιγόνες» και έρχονται στη σκηνή να μας θυμίσουν πως «ουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει». Η τραγωδία ξαναγεννιέται διαρκώς, οι Αντιγόνες δεν έχουν τέλος (Τ.Στάινερ), γιατί η ζωή μας δεν έχει αλλάξει:Οι «όροι» απρόσωπων , ανώνυμων ρυθμιστών της συμπεριφοράς μας είναι εδώ. Τα άψυχα, κρεμασμένα προς παραδειγματισμόν κορμιά, είναι εδώ. Οι αδελφοκτόνες διεκδικήσεις είναι εδώ. Οι άνομοι νόμοι κυριαρχούν.Η παράστασή μας, αναρωτιέται γι’ αυτή την διάρκεια την τραγωδίας - προσπαθεί να κατανοήσει. Ο θεατής συνυποβάλλει τα ερωτήματά του:Ο χορός είναι ο ήρωας ή παρατηρητής; Μπορεί να κρίνει ή διαφεύγει κάθε ευθύνης; Μπερδεύει το δίκιο με το άδικο; Φοβάται; Εθελοτυφλεί;Η Αντιγόνη μάς είναι συμπαθής ακόμη σήμερα επειδή αντιστέκεται στον Κρέοντα ή επειδή αγαπά τον αδελφό της; Επειδή προτιμά το θάνατο ή επειδή προεκτείνει τα όρια της ζωής πέρα απ’ αυτόν;Το έργο μπορεί να λειτουργήσει μέσα στην σχολική χρονιά, πλαισιωμένο από εκπαιδευτικό πρόγραμμα, σε συνεργασία με την Περιφέρεια και τις Διευθύνσεις Δ/θμιας Εκπαίδευσης.

http://www.artislife.n.nu

Φεστιβάλ Μαθητικής και Καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας

Ως ναυάγια αι λέξεις - Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης,

Δημιουργική ανάγνωση και μεταγραφή του αφηγηματικού λόγου

Το Απολλώνιο Ωδείο, από 3 έως 6 Μαΐου 2012 θα φιλοξενήσει το Φεστιβάλ Μαθητικής και Καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας «Ως ναυάγια αι λέξεις- Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Δημιουργική ανάγνωση και μεταγραφή του αφηγηματικού λόγου», το οποίο συνδιοργανώνει με το Ε.Κ.Π.Α. , την Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών, την Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδας, το Δήμο Σκιάθου και τον Πολιτιστικό Φορέα «Εν θεάτρω έκφρασις», υπό την αιγίδα του ΥΠ. ΠΟ. Τ.

Με κίνητρο την επαφή τους με τα κείμενα του Παπαδιαμάντη οι μαθητές δημιουργούν τις δικές τους προτάσεις που μπορεί να είναι: θεατρικό έργο, αναλόγιο ή θεατρική αφήγηση, μουσικός ή χορευτικός αυτοσχεδιασμός, εικαστική δράση, οπτικο-ακουστική παρέμβαση, πολυθέαμα, project κ. ά.

Διαβάστε και συμπληρώστε προσεκτικά την αίτηση που σας αφορά.

Αποστολή στα:[email protected], [email protected]

τηλ.210 8815219-210 6544573

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ:

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης,

Εις το πνεύμα του το υποβρύχιον..... http://www.athinorama.gr/galleries/default.aspx?id=10010435§ion=theatre

Ναταλί Παπέν,

Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑhttp://www.athinorama.gr/child/data/performances/?id=10010436

ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Ευγενική πρόσκληση μ' έφερε στο θέατρο Κνωσός, όπου παρακολούθησα το μεγάλο μονόπρακτο για παιδιά, “Η Χώρα του Τίποτα” της Ναταλί Παπέν, που εκφράζει συναισθήματα και γεγονότα της εποχής μας, τυλιγμένα σε μανδύα παραμυθιού και σε μεστό ελληνικό λόγο απο τη μεταφράστρια Μαρία Φραγκή, η οποία είναι υπεύθυνη και για την σκηνοθεσία του έργου.

Μια σκηνοθεσία, απαλλαγμένη από κραυγαλέους εντυπωσιασμούς κι επουσιώδεις γλυκασμούς, που συγκινεί τους μικρούς θεατές κι αφυπνίζει το πνευματικό και αισθητικό ενδιαφέρον τους ώστε να νιώσουν ότι μπορούν να ονειρεύονται και να συμμετέχουν στη διαμόρφωση ενός νέου και καλύτερου κόσμου.

Στο πνεύμα αυτό και κάτω από τις εύστοχες σκηνοθετικές οδηγίες της Μαρίας Φραγκή, τα λιτά και ευρηματικά σκηνικά και τα κατάλληλα κοστούμια, την τρυφερή μουσική του Απόστολου Φραγκή και την όλη φροντισμένη σκηνική σύνθεση, κινήθηκαν δύο νεαροί ηθοποιοί, η Σάντυ Σπυρίδη και ο Γιώργος Ρουστέμης, οι οποίοι, με απλές κινήσεις, επιτυχημένους αυτοσχεδιασμούς, κι εξοστρακίζοντας τους περιττούς ακροβατισμούς και τους φτηνούς μιμητισμούς, πέτυχαν να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον των μικρών, αλλά και των μεγάλων θεατών.

Μετά το τέλος του μονόπρακτου αυτού, που αποτελεί το πρώτο μέρος της παράστασης, ακολουθεί, θεατρική δραστηριότητα των παιδιών-θεατών, που περιλαμβάνει θεατρικό παιχνίδι, με « άξονα τις θεματικές του έργου: απαγόρευση, μοναξιά, ποινή, κραυγή, φιλία, διαφορά, πληρότητα», μετουσιωμένες μ' επιτυχία σε αυτοσχέδιους ρόλους αυτοσχέδιων ηθοποιών.Έτσι η παράσταση αυτή, στο σύνολο της, αφήνει να περάσει μια φωτεινή ακτίνα στις ψυχές μας κι ένα μήνυμα αισιοδοξίας, ότι τα όνειρα των παιδιών μπορούν να πραγματοποιηθούν κι ένας ήλιος ηλιάτορας να φωτίσει τον κόσμο μας.

ΠαναγιώτηςΚαρματζός, Φιλόλογος – Συγγραφέας

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟ ΑΠΟ ΤΙΣ "ΑΝΤΙΓΟΝΕΣ"!

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ!

Ο ΤΥΠΟΣ ΕΓΡΑΨΕ....

http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=653694

......Η παράσταση προορίζεται για τα σχολεία και έχει έναν απολύτως παιδαγωγικό χαρακτήρα, με την καλή έννοια του όρου, εννοείται. Είναι όμως επίσης απολύτως "κατάλληλη" και για τους ενήλικες, οι οποίοι ως θεατές έχουν κακομάθει - κακοπάθει τους τελευταίους καιρούς, από ρέκτες σκηνοθέτες κυρίως, που συμπεριφέρονται ανοίκεια στα μεγάλα κείμενα, εμπαίζοντας ωμά τον ενήλικο κοινό ότι "πρωτοπορούν", έτσι ώστε χρήζει πλέον αυτό ειδικών παιδαγωγικών μεθόδων για να μπορέσει να ξανασυλλαβίσει τις λέξεις, θέατρο, τραγωδία κ.ά.

Για να σοβαρευτούμε, η παράσταση "Αντιγόνες" στο "Κνωσσός" είναι μια πολύ σοβαρή δουλειά, με κείμενα επιλεγμένα προσεκτικά, ώστε να τονίζουν τον πολιτικό και αντιστασιακό χαρακτήρα του έργου, παραμερίζοντας όλες τις παράπλευρες αναγνώσεις... που για να φανούν "δίκαιες" (και αρεστές) μοιράζουν το δίκιο... ισοδύναμα, ανάμεσα στην Αντιγόνη και στον Κρέοντα, δηλαδή ανάμεσα... στον ισχυρό τύραννο και στο μοναχικό κορίτσι που αντιστέκεται! Και όμως, η πρώτη Αντιγόνη, του Σοφοκλή, από την οποία ξεπήδησαν όλες οι άλλες, δεν αφήνει όπως, έχει ήδη αποδειχθεί, κανένα περιθώριο δισταγμού. Δεν τίθεται σε αυτήν κανένα θέμα ποιος από τους δύο έχει δίκιο. Η Αντιγόνη ή ο Κρέων; Το δίκιο είναι ολόκληρο στο μέρος της Αντιγόνης. Το μόνο ζήτημα είναι ποιος (ποια μάλλον), έχει τα κότσια να το κάνει πράξη! Η Αντιγόνη ή η Ισμήνη; Που, και αυτή, δεν καταδικάζεται από τον ποιητή, όπως ο Κρέων. Έχει τα -ανθρώπινα- δίκια της. Ο Κρέων είναι -πάντα- γυμνός.

Στην καλοδουλεμένη παράσταση, με την αρμόζουσα μουσική του Γιάννη Μεταλλινού, λιτά κοστούμια της Πέννυ Αμπλά, σκηνικά της Χριστίνας Οικονόμου, μετέχει μαζί με τους παλιότερους, μια πολυπρόσωπη ομάδα νεότερων, ταλαντούχων ηθοποιών, που θα ήταν "κόσμημα" για πολλούς, πιο προβαλλόμενους, κεντρικούς θιάσους. Η Δανάη Καλαχώρα διαθέτει ένα ισχυρό υποκριτικό "μελανόμορφο" προφίλ, θα θέλαμε για αυτό να τη βλέπουμε πιο συχνά σε πρώτους ρόλους. Η Μαρίτα Βλασσοπούλου "γράφει" στη σκηνή με νευρώδη, "σπαστή", σκηνική, μαιανδρική γραφή, και η Δωρική Δανάη Παπουτσή έχει "πάτημα" γερό στη σκηνή. Οι Βασίλης Ζαϊφίδης, Κωνσταντίνος Ζημιανίτης, Πάνος Κορδαλής, Βούλα Κώστα, Γιάννης Μπίμης, Τάσος Ράπτης, Ελισάβετ Μπούρα, μαζί με τους παλιούς, Λάμπρο Τσάγκα, Ντομένικα Ρέγκου φτιάχνουν έναν αρτιότατο θίασο. Λέανδρος Πολενάκης

Οι New York Times για την παράσταση ΑΝΤΙΓΟΝΕΣ
http://www.nytimes.com/2011/10/15/arts/in-athens-art-blossoms-amid-debt-crisis.html?_r=2

"......Back in Athens on a recent evening, the Knossos Theater Company performed a version of “Antigone” in an open-air arena cleft in high, rocky hills. It merged that classical Sophocles play with Brecht’s 1948 version, in which Brecht had transformed the original ambiguous message into a critique of Fascism and Nazism, making Antigone a heroine for defying the regime in order to bury her traitorous brother.

Antigone was gothlike, with long jet-black hair and ripped stockings. Even to a non-Greek speaker, as she railed at Creon, ruler of Thebes, the question at the heart of the play was clear: What do we owe the family, and what do we owe the state? As the Greek crisis unfolds, these ancient questions are made painfully real. And another generation of Greek artists is asking them anew."

ΑΝΤΙΓΟΝΕΣ http://www.youtube.com/watch?v=ITMP5171vWk&feature=player_embedded#!

(ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ)

Οι "Αντιγόνες" είναι μια σκηνική μελέτη, όπου συναντιέται ο γνωστός από την τραγωδία του Σοφοκλή μύθος, με νεότερες εκδοχές του. Το επίκαιρο πολιτικό μήνυμα της Αντιγόνης για τη φαύλη πολιτική δημιουργεί θα λέγαμε ευρύτερες δυνατότητες πρόσληψης.

Ευτυχής η καλλιτεχνική συνάντηση του Λάμπρου Τσάγκα και της Μαρίας Φραγκή που οδήγησε σε μια σκηνοθετική πρόταση τολμηρή, και προϊόν της είναι αυτή η παράσταση, στιβαρή, απαλλαγμένη από πιθανές στατικές αποδόσεις της εμφύλιας, της πολιτικής σύγκρουσης των Επτά επί Θήβας και της Αντιγόνης του Σοφοκλή, της τραγωδίας της Αντιγόνης και της τραγωδίας του Κρέοντα. Η σκηνοθεσία δίνει μια εικόνα του κόσμου διαρκώς γεμάτη από κίνηση, με λόγο και αναφορές στην παράδοση του αρχαίου ελληνικού και του ευρωπαϊκού θεάτρου, όπου ο διάλογος προκύπτει φυσικός και ο θεατής γίνεται και ο ίδιος μέρος αυτού του διαλόγου. Οι σκηνοθέτες ενσωμάτωσαν στον καμβά του έργου του Σοφοκλή σκηνές σύγχρονων πολέμων, τονίζοντας την έννοια της θυσίας και της αδικίας. Το κείμενο της Αντιγόνης του Σοφοκλή , σχολιάζεται ενισχυτικά μέσα από τον διακειμενικό διάλογο με τη Σαρλότ Ντελμπό και τον Μπρεχτ αλλά και τον Αισχύλο. Παρακολουθούμε θα λέγαμε την ιστορία του θεάτρου με τρόπο που ο θεατής να προσλαμβάνει αβίαστα τις θεατρικές αναφορές και κωδικοποιήσεις ενώ συμμετέχει στο παιχνίδι της διαδοχής των σκηνών, αφομοιώνοντας τις βαθμίδες της αφήγησης και της δράσης.

Στο άνοιγμα του έργου, οι γυναικείες φωνές από το κείμενο της Σαρλότ Ντελμπό μας απευθύνονται από όλα τα σημεία του θεάτρου, βάζοντάς μας στο κλίμα του πολεμικού δράματος που εκτυλίσσεται δίπλα μας. Οι γυναίκες του Μπρεχτ, στη διαδοχή των κειμένων, μας εισάγουν σε ένα ακόμη στάδιο εμφύλιας σύγκρουσης, ένα βήμα πριν από τη σύγκρουση Ετεοκλή και Πολυνείκη. Και ο Κρέων, ο φορέας σύγκρουσης με την Αντιγόνη, μεταμορφώνεται κατά την εξέλιξη της δράσης – η δραματική του ένταση φτάνει σε κορυφαία σημεία. Η Ισμήνη μέσω του σκηνοθετικού – δραματικού σχεδίου είναι ουσιωδώς η ηχώ της Αντιγόνης, μια εν δυνάμει «Αντιγόνη» κι’ αυτή, ηχώ του δράματος και της τελικής αναμέτρησης της ηρωίδας με το πεπρωμένο της.

Ο κήρυκας αποδίδει με ιδιαίτερες αποχρώσεις τον αρχαίο λόγο, ενώ στον διάλογο Αίμονα – Τειρεσία ο αρχαίος και ο νεοελληνικός λόγος συνυπάρχουν και συμπλέκονται με θαυμαστή φυσικότητα. Τον αρχαίο λόγο υποστηρίζουν όλοι οι ηθοποιοί απλά , επιτρέποντάς μας να νιώσουμε την αδιάσπαστη συνέχεια των κειμένων. Τα τέσσερα κείμενα που συνυπάρχουν, όλα μεταφρασμένα-στην εξαιρετική μετάφραση/διασκευή της Μαρίας Φραγκή οι «Χίλιες Αντιγόνες»των Καλαβρύτων της Ντελμπό και οι τρεις ιστορικές μεταφράσεις : η «Αντιγόνη» του Μπρεχτ από τον Α. Σολομό, οι «Επτά επί Θήβας» του Ι. Γρυπάρη και η «Αντιγόνη» του Κ.Χ.Μύρη- συνυπάρχουν με τον αυθεντικό λόγο του Αισχύλου και του Σοφοκλή, που συνενώνει ολόκληρη τη διαδρομή του τραγικού μύθου και του τραγικού λόγου στη διαχρονία του.

Ο χορός ακολουθεί τη βίαιη, εμπόλεμη ανάσα , στο έργο της Ντελμπό, στο κείμενο του Μπρεχτ αλλά και στον εμφύλιο σπαραγμό της Αντιγόνης του Σοφοκλή. Στις τραγωδίες του Σοφοκλή ο χορός είναι ανδρικός ή γυναικείος - εδώ μεικτός, εκπροσωπώντας έτσι την ανθρώπινη τραγωδία στο σύνολό της, ενοποιώντας με αυτόν τον τρόπο την παράδοση του δράματος. Ο τελετουργικός χορός του «βακχικού» πέμπτου στάσιμου με μάσκες και συνοδεία κρουστού οργάνου, μας συνδέει με τη γένεση της τραγωδίας. Η ερμηνεία του χορού - λειτουργικό σώμα και όχι μόνο λόγος- ακολουθεί με άνεση τη νεότερη σκηνοθετική παράδοση των χορικών της τραγωδίας. Επιπλέον στη «σωματικότητα» του χορού υπάρχει ιδιαίτερη έμφαση- ο λόγος διέρχεται από το ποιητικό μέσο του ενεργού σώματος- ενώ το κάθε χορικό έχει διαφορετική επεξεργασία και απόδοση. Ευτυχές σκηνικό εύρημα η συλλογή των πτωμάτων από τον χορό «…ουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει», που συμβολίζονται από τα ενδύματά τους, διασώζοντας έτσι και την αρχαία τραγική παράδοση, σύμφωνα με την οποία δεν παρίστανται πτώματα επί σκηνής.

Μόνον η Αντιγόνη θα προχωρήσει στην ταφή του αδελφού της επί σκηνής. Το χώμα που τον σκεπάζει αιωρείται, «είναι ελαφρύ», σύμφωνα με την παράδοσή μας. Αλλά και η ταφή αυτή αναπαρίσταται συμβολικά. Η τελετή του χορού με τη σκόνη που αιωρείται, μας οδηγεί στις χοϊκές τελετές του αρχαίου αλλά και του νεότερου ελληνικού πολιτισμού. Το χθόνιο στοιχείο αναδεικνύεται επιπλέον από την κορυφαία σκηνή-κομμό της Αντιγόνης, λίγο πριν την τελική έξοδό της από σκηνής και από τον κόσμο. Η ηρωίδα μέσα στην διάρκεια της περιπέτειάς της , γερνάει σε μια στιγμή, δείχνοντας έτσι την συμπύκνωση της εμπειρίας στον άνθρωπο και τη δράση του έργου σε μια τέτοια τραγωδία. Το ξύπνημα του χορού στο χορικό «Ακτίς αελίοιο» αποδίδει την κίνηση από το σκοτάδι προς το φως, από το θάνατο στη γέννηση, από τη συμφορά στην ελπίδα του φωτός. Κι εδώ βρίσκεται η αντίθεση μεταξύ Βάκχου και Κρέοντος, ανάμεσα στο θάνατο και τη ζωή, τη λαμπρότητα και τη συμφορά.

Η σκηνή και η πλατεία είναι πάντα πλήρεις - κίνηση και λόγος - από την πρώτη σκηνή της θυσίας των Καλαβρύτων μέχρι την τελευταία «σκηνή του αίματος» της Αντιγόνης, των αδελφών της ,του Αίμονα, της αντιναζιστικής Γερμανίας ,της αντιστασιακής Ελλάδας κ.ο.κ.: Το κόκκινο πανί που σκεπάζει τη Θήβα αποδίδει το αίμα του φονικού, το αίμα του πολέμου, αυτό που η Αντιγόνη αποκαλεί δίκιο θεού και ο Κρέων αναγνωρίζει κάτω απ’ αυτό (την ανάγκη;) την οριστική του ήττα.

Ο Λάμπρος Τσάγκας ως πρωταγωνιστής αναδεικνύει από την πρώτη του εμφάνιση, βήμα-βήμα, ως το τέλος του έργου, με τον δημιουργικότερο τρόπο τη σκηνοθετική πρόταση για τον Κρέοντα, που απαλλαγμένος από ρητορικές αποδόσεις, φθάνει στην τραγική του κορύφωση αποκλειστικά μέσω του τραγικού λόγου, που στη μετάφραση του Μύρη κρατάει την ισορροπία απέναντι στη δύναμη της Αντιγόνης. Με την παρουσία του υποστηρίζει την τραγωδία από την οπτική του Κρέοντα. Η Δανάη Παπουτσή εντυπωσιάζει με την απόλυτη συνέπεια κίνησης και λόγου. Η αφομοίωση των χοϊκών τελετουργικών κινήσεων, η απόδοση της δραματικής πορείας της ηρωίδας, περνούν στέρεα μέσα από το υποβλητικό παίξιμό της. Ο Κωσταντίνος Ζημιανίτης αποδίδει δυναμικά και με τη δέουσα σκηνική ελευθερία τον ρόλο του Αίμονα καθώς αποστασιοποιείται από τον πατέρα-αφέντη.Ο Τάσος Ράπτης αποδίδει τη μαντική /μαγική/θεατρική πολυ-προσωπικότητα του Τειρεσία με την απαραίτητη ευελιξία. Ως κήρυκας και αγγελιαφόρος ο Πάνος Κορδαλής πείθει με την ανήσυχη μορφή του. Η Ισμήνη αναγνωρίζεται από την προσπάθειά της να ακολουθήσει την Αντιγόνη: με φωνή που αποκτά σταθερά την απαραίτητη δύναμη, η Δανάη Καλαχώρα απέδωσε κάθε στιγμή του ρόλου με σύνεση. Στην απόδοση των χορικών όλοι οι ηθοποιοί δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό, σε λόγο, κίνηση, τραγούδι, ως μεμονωμένες διαυγείς οντότητες ενός σύγχρονου σχήματος, αλλά και ως κοινωνική ή συμβολική ομάδα ενός αρχαίου τελετουργικού πνεύματος- χορεύουν, υποδύονται, διαλέγονται, ψάλλουν και το κυριότερο αποδίδουν την τραγική ουσία του έργου με απόλυτη συνέπεια και δραματική δύναμη.

Το σκηνικό αποτελούν μια σειρά από βασικά θα λέγαμε στοιχεία που οδηγούν στη σύνδεση των εσωτερικών στοιχείων της Αντιγόνης: Οι ανελέητες πέτρες παραπέμπουν στα σκληρά άτεγκτα αιτήματα του αφέντη αλλά και σε αρχαία ερείπια, τα επτά κοντάρια στον πόλεμο της Θήβας, τα μεταλλικά τμήματα που καλύπτονται από δίχτυα-ράκη στον ιστό της δολοπλοκίας ,της βίας και της σύγκρουσης. Τέλος το κόκκινο πανί είναι η αναφορά στο δραματικό πλαίσιο του αίματος.

Τα κοστούμια ακολουθούν την άποψη για τη διηνεκή παρουσία της Αντιγόνης, σε κάθε εμπόλεμη σύγκρουση, σε κάθε βίαιη αναμέτρηση, όπου οι προσωπικότητες συνθλίβονται από τους καταπιεστικούς μηχανισμούς. Εξαίρεση στο πλαίσιο αυτό, της διαχρονικής ενδυμασίας των εμπολέμων, αποτελεί το ρούχο της Αντιγόνης , που υλοποιεί έτσι, από ενδυματολογική άποψη, τα ποικίλα χαρακτηριστικά που σφραγίζουν τη μορφή της συγκεκριμένης ηρωίδας: νεότητα, εξέγερση, σεβασμός της παράδοσης- όλα αυτά αντικατοπτρίζονται στον τύπο ενδύματος της Αντιγόνης(εφηβικού και εξεγερμένου πρώτα, πένθιμου και αυτοαναφορικού της νεώτερης ιστορίας του «ενδύματος στην τραγωδία» στο τέλος), σε αντίθεση με τα αυστηρά, στρατιωτικού τύπου κοστούμια των άλλων. Οι μάσκες(τσαρουχικής έμπνευσης) μας επαναφέρουν στην ουσία του δράματος , στη γένεσή του, στο πλαίσιο της διονυσιακής λατρείας, ενώ το λευκό χρώμα τους μας παραπέμπει ακόμη και στην μεσαιωνική ευρωπαϊκή αλλά και στην ασιατική θεατρική παράδοση.

Η μουσική στο πρώτο μέρος του έργου ανακαλεί μεσογειακά ακούσματα, ενώ στο υπόλοιπο τμήμα συνυπάρχει μαζί με ακούσματα που διατηρούν έναν διεθνή χαρακτήρα, σε μια απόπειρα να ακολουθήσει τον διευρυμένο χαρακτήρα της Αντιγόνης, από το 441π.Χ., έτος πρώτης παρουσίασης του έργου ως το 2011μ.Χ., όπου τα μουσικά ακούσματα διασταυρώνονται ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή.

Αλίκη Τσοτσορού, δ.φ.-ΕΕΔΙΠ Πανεπιστημίου Αθηνών

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

«ΑΝΤΙΓΟΝΕΣ»

Δράση κι αντίδραση στην κατάχρηση της εξουσίας

Οι «Αντιγόνες» σε σκηνοθεσία Λάμπρου Τσάγκα και Μαρίας Φραγκή είναι μια αναδρομή στο αιώνιο θέμα της ατομικής επιλογής και βούλησης ενάντια στο κατεστημένο που συνθλίβει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Δεν πρόκειται για μια ακόμα αναπαράσταση αρχαίας τραγωδίας που έχουμε δει και ξαναδεί. Είναι μια μελέτη, σκηνική κι ουσιαστική πάνω σε κείμενα του Σοφοκλή, του Αισχύλου, του Μπρεχτ και της Σαρλότ Ντελμπό. Κύριος άξονας και συνδετικός κρίκος των κειμένων αυτών ο μύθος της Αντιγόνης, της ηρωίδας που αψήφησε τους κοσμικούς νόμους για τους νόμους της καρδιάς.

Είναι ένα έργο σύγχρονο κι επίκαιρο, όσο επίκαιρο είναι, στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, το θέμα της κατάχρησης της εξουσίας κι η αντίδραση ή η θέση που παίρνουμε απέναντι σε αυτή.

Στην παράσταση που έστησαν ο Λάμπρος Τσάγκας και η Μαρία Φραγκή οι στόχοι είναι σαφείς και ξεκάθαροι: να διδαχτούμε τον μύθο, να τον κατανοήσουμε στα σημεία και τις λεπτομέρειες, να δούμε την εξελικτική του πορεία και τη δυναμική του από το 411 π.Χ. μέχρι σήμερα, να προβληματιστούμε και να αναρωτηθούμε για το τι συμβαίνει τώρα. Και οι στόχοι αυτοί, επιτυγχάνονται. Από την αρχή μέχρι το τέλος, ο θεατής παρακολουθεί αβίαστα τη δράση, κατανοεί την πλοκή, συμμετέχει με όλες τις αισθήσεις του, γίνεται κριτής και κρινόμενος.

Κι αυτό οφείλεται καταρχήν στο λόγο, ο οποίος κατεβαίνει καθαρός και διαυγής στην πλατεία αλλά και στην ανάμειξη του χορού στα δρώμενα. Ο χορός εδώ δεν είναι ο χορός της αρχαίας τραγωδίας που δρα ξέχωρα από τους ρόλους, είναι ο ίδιος ένας ρόλος που παίρνει θέση, έχει γνώμη κι άποψη, είναι όλοι εμείς με τα προβλήματα και τις ανησυχίες μας. Ο χορός δεν κουράζει, δεν ξενίζει, αλλά εξηγεί, δρα κι αντιδρά όπως θα έκανε καθένας από εμάς. Από τις ευτυχέστερες στιγμές, θεωρώ, όπου ο ρόλος του χορού είναι όχι μόνο ξεκάθαρος αλλά βοηθά στην εξέλιξη της δράσης και στην κατανόηση της πλοκής.

Το λιτό κι απέριττο σκηνικό και τα απλά κοστούμια, δε δεσμεύουν το μάτι, το αφήνουν ελεύθερο να βοηθήσει τη σκέψη και το συναίσθημα και να οδηγήσει το θεατή σε μια απολαυστική θέαση κι ακρόαση.

Η Αντιγόνη απλή, ανθρώπινη κι άμεση μας συγκινεί, αγγίζει την ευαίσθητη χορδή μας και μας προκαλεί να αναρωτηθούμε τι θα κάναμε στη θέση της. Γεννήθηκε για να αγαπά κι όχι για να μισεί, φιλά ακόμα και τον Κρέοντα παρόλο που είναι ο υπαίτιος των συμφορών της, γιατί αποδέχεται την πραγματικότητα.

Ο Κρέοντας μας δίνει το στιβαρό κι αμείλικτο πρόσωπο της εξουσίας που ακολουθεί το γράμμα του νόμου χωρίς συναίσθημα και λογική, σπέρνοντας μόνο δυστυχία. Λυγάει όμως στο τέλος με το θάνατο του παιδιού του, δίνοντάς μας έτσι την ελπίδα και την αισιοδοξία ότι μπορούμε να νικήσουμε αν αντιδράσουμε και βαλθούμε εναντίον οποιουδήποτε νόμου άλογου κι απάνθρωπου…

Ξυπνητού Καλλιόπη

Θεατρολόγος

ΘΕΑΤΕΣ ΕΙΠΑΝ....

Τα φώτα σβήνουν στην πλατεία. Και ενώ θα περίμενε κανείς να ανάψουν στη σκηνή, η πραγματικότητα διαψεύδει τις αναμενόμενες προσδοκίες. Μέσα στο απόλυτο σκοτάδι, η παράσταση ξεκινάει. Φωνές σαν…. από το ''επέκεινα'' δίνουν στο θεατή τις πρώτες πληροφορίες μεταφέροντάς τον στο ''τώρα'' του έργου. Του έργου ή της ζωής του σήμερα; Αντιγόνες, τόσο διαφορετικές και ταυτόχρονα τόσο όμοιες. Η σκηνή γεμίζει με φως και το ταξίδι ξεκινάει. Παρελθόν, παρόν, μέλλον. Και είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ενώ μιλάμε για τραγωδία, η σκηνοθετική γραμμή κατορθώνει να περάσει στο κοινό το λόγο του Σοφοκλή σα λόγο σύγχρονο, πλήρως κατανοητό, ακόμα και στα σημεία που οι ηθοποιοί μιλούν στα αρχαία ελληνικά! Εντυπωσιακή είναι επίσης η διαρκής παρουσία του χορού επί σκηνής που συμμετέχει στην όλη δράση κατά τη διάρκεια της παράστασης. Ακόμα και οι ρόλοι ξεπηδούν μέσα από το χορό θυμίζοντας έτσι το Θέσπη και τη γέννηση του δράματος! Όμως δε μένουν απλά εκεί. Τα χορικά είναι στημένα τόσο πρωτότυπα που ξεχωρίζουν από κάθε άλλη μέχρι τώρα παρουσίασή τους και τραβούν το ενδιαφέρον του θεατή-με αποκορύφωμα το βακχικό που με ''ένθεη μανία'' καταλήγει σε διονυσιακό σεληνιασμό! Όσον αφορά στους ρόλους, οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι τόσο άμεσες που κάνουν τον καθένα να ταυτίζεται με τους ήρωες της τραγωδίας. Άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο. Ευχάριστη έκπληξη στο τραγικό πλαίσιο, ο Γιάννης Μπίμης(χορός) που με τη χαρακτηριστική φωνή του αλλά και με αφοπλιτική απλότητα λέει τις μεγαλύτερες αλήθειες! ….και ένα φιλί, που ενώ αρχικά ξαφνιάζει, μας φέρνει στο νου τα λόγια της Αντιγόνης : ''γεννήθηκα για ν' αγαπώ και ν' αγαπιέμαι'' και δείχνει την ανωτερότητα και την καθαρή νίκη της απέναντι στον Κρέοντα και σε όλα όσα αυτός συμβολίζει. Ένα μεγάλο μπράβο σε όλους τους συντελεστές για την πραγματικά υπέροχη δουλειά τους! Καλή συνέχεια!

Κωνσταντίνα Χουρδάκη, φιλόλογος-ηθοποιός.